Μια δεύτερη, άγνωστη «Πολυδούρη»

Οι Νύχτες αγρύπνιας της πρόωρα χαμένης Ανθούλας Σταθοπούλου

[Κείμενο του Δημήτρη Φύσσα, Athens Voice, 19.8.2019]

Σπουδαία, προπολεμική, παραγνωρισμένη ποίηση στο βιβλίο Νύχτες αγρύπνιας της Ανθούλας Σταθοπούλου (εκδ. Οδός Πανός).

Ο Γιώργος Χρονάς, πέρα από ευαίσθητος δημιουργός ο ίδιος (ποιητής πρώτης γραμμής, κριτικός, εκδότης κι όχι μόνο), έχει δείξει περαιτέρω ευαισθησία και με τις εκδοτικές του επιλογές. Αυτή τη φορά, η «Οδός Πανός» εντόπισε και ξανάβγαλε την ξεχασμένη ποιητική συλλογή Νύχτες αγρύπνιας της επίσης ξεχασμένης και πρόωρα χαμένης ποιήτριας Ανθούλας Σταθοπούλου.

Η Σταθοπούλου (1905-1932) στη σύντομη ζωή της πρόλαβε να γράψει λίγα σχετικά πράγματα, ενώ δεν κυκλοφόρησαν καν όλα όσα είχε προαναγγείλει. Ευτυχώς ο σύντροφός της, ο καλός Σαλονικιός ποιητής Γ. Θ. Βαφόπουλος, φρόντισε να μη χαθεί το έργο της.

Η συγκεκριμένη έκδοση περιλαμβάνει ακριβέστατη αναπαραγωγή της ποιητικής συλλογής Νύχτες αγρύπνιας (Θεσσαλονίκη 1932), αλλά και μια εξαιρετική εισαγωγή του κ. Διονύση Στεργιούλα, που εισάγει λεπτομερέστατα τον σύγχρονο αναγνώστη στην εποχή, την οικογένεια (συνεχείς απώλειες από φυματίωση, μέχρι που και η ίδια πέθανε απ' αυτό: σε πεθαμένους οικείους της είναι αφιερωμένα τρία ποιήματα που αποτελούν μια χωριστή ενότητα, στο τέλος του βιβλίου), τη ζωή γενικότερα και το έργο της ποιήτριας, καθώς και τη σχέση της με τον Γ. Θ. Βαφόπουλο.

Διαβάζοντας το βιβλίο αυτό, μιας ποιητικής φωνής για την οποία δεν είχα ιδέα, γεννήθηκαν μέσα μου με τη σειρά τα εξής: ευγνωμοσύνη απέναντι στον Βαφόπουλο, εκτίμηση για τον Χρονά και τον Στεργιούλα και –πάνω απ' όλα– καλλιτεχνική συγκίνηση από το πολύ ψηλό επίπεδο της Σταθοπούλου, που ανεπιφύλακτα μπορώ να πω ότι έχει θέση ανάμεσα στους καλύτερους παραδοσιακούς ποιητές και ποιήτριες του Μεσοπολέμου, αμέσως μετά τον Καρυωτάκη και πλάι στον Άγρα, την Πολυδούρη, τον Φιλύρα κλπ.

Αντί να λέω πολλά λόγια, μακρηγορώντας σε φιλολογικού τύπου αναλύσεις, αναδημοσιεύω εδώ ένα ποίημά της, από τα καλύτερα του βιβλίου, την «Έκνομη ηδονή»- και μη μου πείτε ότι δε σας φέρνει στο μυαλό τον υπέροχο αυτόχειρα της Πρέβεζας.
    
               Μες στην ολέθρια κάμαρη κλεισμένοι

με τα νεύρα μας άρρωστα πολύ,
δινόμαστε στα χάδια μας τρελλοί
από το έκνομο πάθος νικημένοι.
Τραγικών εραστών την ιστορία

οι τέσσαροί της τοίχοι μέσα κλείνουν.

Και ξέρουμε ποια θάναι η τιμωρία

για όσους από τη φύση παρεκκλίνουν.

Δέσμιοι μιας μοιραίας γνωριμίας,

κι οι δυο χωρίς περίσκεψη καμμιά,

λυγίσαμε τα νέα μας κορμιά

στο βάρος μιας τρελλής αδυναμίας.

Της λεπτής ηδονής μύστες μεγάλοι

τη ζωή μας σ’ αυτήν έχουμε δώσει.

Και όμως κανείς δε θα μας δικαιώσει
όταν η τρέλλα θα κτυπήση στο κεφάλι.

Για τα υπόλοιπα (αγάπες, εργασία –«Η Κυριακή της δακτυλογράφου»–, σκιαγράφηση εποχής, ανεκπλήρωτα όνειρα, απώλειες, συγκρούσεις, εξουσιαστικές σχέσεις, φθορά, χώροι κλπ), αν αγαπάτε την ποίηση, αναζητήστε στα βιβλιοπωλεία το μικρό αυτό διαμάντι, που με κανέναν τρόπο δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο.

Δημήτρης Φύσσας

Δείτε εδώ το κείμενο στην ιστοσελίδα της Athens Voice.