Οι ζωντανές λέξεις*

Πίσω από την πρόσοψη των λέξεων κυλάει ένας ποταμός βαθύς και ανεξερεύνητος. Οι πηγές του χάνονται στο πολύ μακρινό παρελθόν, ενώνονται με τις πηγές της βιολογικής μας κληρονομιάς. Από όπου περνά δημιουργούνται απερίγραπτες εικόνες αγωνίας, χαράς, λύπης, μελαγχολίας και κάθε λογής συναισθημάτων. Η ροή του αφήνει ανεξίτηλα ίχνη στις καρδιές των ανθρώπων και διαμορφώνει το εσωτερικό μας ανάγλυφο. Μέσα του οι ζώντες οργανισμοί διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο και κάποτε ρυθμίζουν την πορεία του. Στη διάρκεια της ατέλειωτης αυτής πορείας περνά από όρη, πεδιάδες, νησιά, δημιουργεί καταρράχτες, ανεβαίνει στο γαλαξία και πάλι κατεβαίνει στη μητέρα γη και μπαίνει στα σπίτια μας. Η κίνησή του δεν υπακούει στους φυσικούς νόμους. Με την κίνησή του αναιρεί τους φυσικούς νόμους.

Οι λέξεις. Οι λέξεις. Μας διαμορφώνουν κάθε στιγμή οι λέξεις. Μας πεθαίνουν και μας ανασταίνουν οι λέξεις. Μας κρατούν δέσμιους στη δική τους λογική και κάποτε στο δικό τους παραλογισμό. Τα πάντα μέσα μας είναι χτισμένα με λέξεις. Ακόμη και οι εικόνες. Ακόμη και τα συναισθήματα και οι μνήμες. Ένας ψυχαναλυτής θα έπρεπε να αρχίζει από τη γνωριμία με τις λέξεις. Ένας ιερέας ή ένας γιατρός το ίδιο.

Μάθαμε να βλέπουμε τις λέξεις ως οπτικά σύμβολα ή να τις ακούμε ως ηχητικά μηνύματα ή να τις θεωρούμε τμήματα ενός αυστηρού κώδικα επικοινωνίας, όχι όμως να τις αντιμετωπίζουμε ως ζώντες οργανισμούς, που εξαρτώνται άμεσα από έναν άλλο αέρα για να ζήσουν. Οι λέξεις δε ζουν χωρίς το δικό τους οξυγόνο, ακόμη και μέσω χιλιάδων άλλων λέξεων. Πεθαίνουν από ασφυξία. Όταν το οξυγόνο υπάρχει, μπορούν να ζήσουν ακόμη και μόνες τους, ξέχωρα από τις άλλες λέξεις. Αν κάποιοι δεν είχαν αναλάβει να τροφοδοτούν τις λέξεις με οξυγόνο, όλα τα βιβλία, όλα τα κείμενα, θα θύμιζαν αποσπάσματα ερμηνευτικών λεξικών. Τότε, πιθανόν οι αριθμοί να αντικαθιστούσαν τις λέξεις, επειδή οι τιμές τους είναι απόλυτες, πράγμα που θα ευνοούσε την ανάπτυξη της συμβατικής επικοι-νωνίας, θα σκότωνε όμως οριστικά την ουσιαστική.

Όταν η λέξη υπ-άρχει ως ζωντανός οργανισμός, επιτελείται μέσα μας ένας οργασμός χωρίς τέλος. Όταν ο λόγος δεν στοχεύει στη στημένη επικοινωνία, τότε το ποτάμι κυλά ανεξέλεγκτα και παρασύρει όστρακα, μνήμες, κηλίδες αίματος, δικτατορίες, δομές που κάποτε πιστέψαμε ότι πηγάζουν από τη φύση ή από τον Θεό. Τότε το ποτάμι κάθε στιγμή δημιουργεί έναν καινούριο κόσμο.

[*Το κείμενο του Διονύση Στεργιούλα "Οι ζωντανές λέξεις" αναδημοσιεύεται από το βιβλίο Οι μαθητευόμενοι της οδύνης, εκδ. Οδός Πανός, Αθήνα 1995, σ. 47-48]