Κωνσταντίνος Μπούρας: 'Το παράδοξο του ζην'

[Κριτική στο διαδικτυακό περιοδικό Fractal / Η γεωμετρία των ιδεών για το ποιητικό βιβλίο του Διονύση Στεργιούλα Το παράδοξο του ζην, εκδόσεις Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2021.]

Είναι κάποιες μέρες που σπάει το πλέγμα των πεποιθήσεών μας, εκείνων που μας βοηθούν να νιώθουμε κατά το μάλλον ή ήττον ασφαλείς στο καβούκι μας, αλλά τότε μέσα από μια ακαθόριστη ρωγμή του χωροχρόνου, χαίνουσα, περνάμε μέσα από το σουρωτήρι του matrix και νιώθουμε για πρώτη φορά σαν τον Ηράκλειτο όταν κονταροχτυπήθηκε με τα θυελλώδη μαγνητικά ρευστά του σύμπαντος κόσμου.

Είναι κάποιες μέρες που η θεωρία των χορδών παύει να είναι απλώς μια ακόμα θεωρία των Φυσικών Επιστημόνων στην απέλπιδα προσπάθειά τους να εξηγήσουν τον χαοτικό κόσμο γύρω μας και μέσα μας. Τότε κολυμπάς με ταχύτητες απείρως μεγαλύτερες του φωτός σε λάβες αγνώστων ηφαιστείων που δεν έχουν εκραγεί ακόμη… Και τότε είναι που έρχεσαι αντιμέτωπος με το αναπάντεχο: έναν άλλο καθρέφτη που δεν αντανακλά το είδωλό σου, σαν να μην υπήρξες ποτέ, σαν να μην είσαι ούτε καν σκιά σκιάς, μήτε ένα απλό όνειρο, φευγαλέο όνειρο στον ύπνο ενός Γίγαντα που δεν ξέρει ότι κοιμάται, δεν έχει καν επίγνωση της ύπαρξής του.

Και τι είναι άραγε ακριβώς αυτό που λέμε «αυτεπίγνωση», «αυτοσυνείδηση» πάρεξ μια φευγαλέα απεικόνιση στη σαπουνόφουσκα της πραγματικότητας;

Ο Σάμιουελ Μπέκετ γοητευμένος από ένα ανάλογο τραγούδι των Σειρήνων βγαίνει κάθε μέρα του τέλους της επίγειας ζωής του και περπατάει μέχρις εξαντλήσεως, μέχρι να πέσει αναίσθητος στο κοντινότερο χαντάκι, σαν σκουπίδι, σαν φύλλο που το παρέσυρε η βροχή και αρνείται να κρυφτεί μακριά από το ζωοποιόν φως τού ήλιου.

Αυτή την εικόνα αναπτύσσει ο συλλέκτης σπανίων στιγμών Διονύσης Στεργιούλας σε αυτό το υβριδικό πόνημά του με τα έντονα δραματικά στοιχεία. Ποιητικό αφήγημα από τα λίγα που έχουν γραφτεί στην ελληνική γλώσσα, γιατί προσθέτει στην ανάγλυφη εικονοπλασία μία κινηματογραφική ρυθμικότητα του συναισθήματος όταν αρνείται να συνδιαλλαχθεί με τον παράλογο ύπνο που σαρώνει τις ζωές μας.

Τι θα συνέβαινε αν ξυπνούσαμε ανάμεσα στους ζωντανούς; Σε αυτό το υποθετικό ερώτημα απαντάει με τον καλύτερο και διεξοδικότερο τρόπο ο επαρκής λογοτέχνης που κατέχει την μέθοδο του Στανισλάβσκι να ανασύρει από τη μνήμη του, από τη μνήμη μας, από τα βάθη του Συλλογικού Ασυνείδητου, αισθήσεις της πρώτης παιδικής μας ηλικίας, με την θλίψη της βροχής να επιτείνει το περιβάλλον τρόμου και ανέχειας που κάθε σύγκρουση με το Άγνωστο συνεπάγεται.

Είναι ποίημα, στο βαθμό που συνδιαλέγεται με το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου, είναι όμως τόσο συνειρμικά δομημένο που θα μπορούσε να αποτελέσει την βάση για ένα «ολικό καλλιτέχνημα» απίστευτης ομορφιάς.

Σπανίως εκστασιάζομαι διαβάζοντας κείμενα συγχρόνων μου λογοτεχνών. Όμως αυτό πάει πάρα πέρα, τραβάει μια διαχωριστική με τα τετριμμένα, είναι διδασκαλικό αλλά όχι και διδακτικό, όχι απαραίτητα.

Ψάχνω και ξαναψάχνω τι κρύβεται κάτω από αυτές τις σελίδες, ανάμεσα στις τυπωμένες γραμμές και καταλήγω πως αυτό δεν μπορεί παρά να είναι η Ποίηση, η καθαρή Ποίηση χωρίς τα στολίδια των δοκησισόφων.

Θυμάμαι εικόνες, αναθιβάνω μνήμες, ενεργοποιούμαι και γνωστοποιούμαι, κοινοποιώ την παρουσία μου στον ίδιο τον εαυτό μου μέσα από τις σοφά δομημένες σκέψεις. Όμως δεν πρόκειται για ένα θέατρο ιδεών, μήτε για «δράμα του εγώ», είναι κάτι κοινό αλλά και ειδικό συνάμα, γενικό αλλά και ιδιοσυχνάζον σε μήκη και πλάτη της γης ιδιότροπα, λες και δεν κατοικούμε όλοι στον ίδιο πλανήτη.

Αυτό το παραξένισμα, η ανοίκεια του καθημερινού γλωσσικού κώδικα δίνει και το εξαιρετικό στίγμα σε αυτή την απόκοτη αγριελιά ενός κόσμου άκτιστου, όπως και το Φως που γέννησε τα πάντα μέσα από έναν κβαντικό κυματισμό του.

* Ο Δρ Κων/νος Μπούρας είναι ποιητής, θεατρολόγος και κριτικός.

[Πρώτη δημοσίευση: διαδικτυακό περιοδικό Fractal, 23.3.2021]