Κριτική του Κωνσταντίνου Μπούρα

Διονύσης Στεργιούλας, Καβάφης και Πατριάρχης (Μία πρόταση ερμηνείας), Εκδόσεις Οδός Πανός, Ανάτυπο από το τεύχος 182 της Οδού Πανός, Απρίλιος-Ιούνιος 2020, σ. 27.

Ενδελεχές, ιδιοφυές θα έλεγα, μελέτημα από έναν «συλλέκτη» της Ελληνικής Λογοτεχνίας που είναι και ο ίδιος τεχνίτης του λόγου άριστος. Εδώ φωτίζεται στο έπακρο η διαμάχη Παλαμά-Καβάφη για την πρωτοκαθεδρία στα Ελληνικά Γράμματα του τέλους της δεύτερης δεκαετίας του εικοστού αιώνα. Παντού και πάντα τα ίδια. Καλοθελητές και παρατρεχάμενοι, αυλοκόλακες και οσφυοκάμπτες, ξεχνούν πως το διαγ(κ)ωνίζεσθαι δεν είναι ολυμπιακόν άθλημα και δεν συνάδει σε πνευματικούς ανθρώπους. Ούτως ή άλλως τον λόγο τον έχει η Ιστορία και η ετυμηγορία στο δικαστήριο του Χρόνου εκδίδεται πολύ αργά, μετά την απομάκρυνσιν από το Πρώτο Νεκροταφείο. Τί κι αν πήγαν ένα εκατομμύριο άνθρωποι στην κηδεία του Παλαμά; Τον Καβάφη σήμερα μελετούμε, διαβάζουμε, μεταφράζουμε, επαινούμε σε ολάκερη την οικουμένη. Αυτός ήταν τελικά ο «πατριάρχης των ελληνικών γραμμάτων» στην εποχή και όχι ο δαφνοστεφανωμένος, υπερτιμημένος Παλαμάς. Συγχαρητήρια στον εξαιρετικό ερευνητή Διονύση Στεργιούλα που συνέδεσε πρώτος το «ατελές» ποίημα «Ο αυτοκράτωρ Κόνων» με τα ιστορικά συμφραζόμενα εκείνης της όχι και τόσο μακρινής εποχής, με μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα τόσο τοξική σχεδόν όσο και η δική μας, μόνο που τώρα χαμηλώσαν τα μεγέθη και κανείς δεν μπορεί να διεκδικήσει σοβαρά τον επίζηλο τίτλο του «πατριάρχη», με όλη την απαίτηση της διαχρονικότητας που κάτι τέτοιο συνεπάγεται. «Νέοι καιροί, νέα ήθη». Μην σπρώχνεστε παιδιά!!! «Εν αμίλλαις πονηραίς αθλιότερος ο νικήσας». Τα πολλά βραβεία πλουτίζουν τα βιογραφικά αλλά στερούν από την ποίησή σας την βαθύτερη, εγγενή απόγνωση κι απελπισία της. Δεν γράφουμε για την αποδοχή, αλλά για την παραδοχή της ζωής ως γενεσιουργού αιτίας κάθε Τέχνης. Γράφουμε για να αυτοπραγματωθούμε. Κι αυτός ο σκοπός είναι ιερός. Αν προσλαμβάνετε επικοινωνιολόγους για την καλλιέργεια του προφίλ σας, νομίζω πως επιδίδεσθε κατά λαθος εις άλλην τέχνην, πολιτικήν και ουχί ποιητικήν. Έτσι θα έγραφε ο Καβάφης σήμερα... Μετά την απομάκρυνσιν από το Πρώτο Νεκροταφείο ουδέν λάθος αναγνωρίζεται. Κι όπως θα έλεγε ο Ρεμπώ «η ποίηση είναι κραυγή απελπισίας» (όπως μου υπενθύμισεν προσφάτως η εμβριθεστάτη Καθηγήτρια και εξαίρετη ποιήτρια Ζωή Σαμαρά). Τί δουλειά έχει ο πρωτογονισμός της ηφαιστειακής εκρήξεως συναισθημάτων, νοημάτων και άδηλων ρυθμών με τις δικές σας βυζαντινές μηχανορραφίες; Ας ξαναδιαβάσουμε τον πάντα επίκαιρο Μισάνθρωπο του Μολιέρου σε μετάφραση Χρύσας Προκοπάκη. Οι περισσότεροι θυμίζουμε – δυστυχώς – τον Ορόντ κι από... Αλσέστ ξεμείναμε προ πολλού. Τουλάχιστον τότε, έναν αιώνα πριν, σουρομαδιώνταν και για πνευματικά ζητήματα. Και όχι για καρέκλες, αξιώματα, αντιμισθίες, αποζημιώσεις, έξοδα παραστάσεως, ατέλειες παραστάσεων και τα λοιπά και τα λοιπά. Είπον και ελάλησον και αμαρτίαν ουκ έχω. Εύγε Διονύση Στεργιούλα που μας άνοιξες και πάλι ένα θέμα ληγμένο από καιρό. Είσαι ιδιοφυής και επίκαιρος. «Και οι ελαφροί ας με λέγουν ελαφρόν».

Μετά Λόγου Γνώσεως,

Δρ. Κωνσταντίνος Μπούρας

www.konstantinosbouras.gr

[περ. Οδός Πανός, τχ. 188, Οκτ.-Δεκ. 2020, σελ. 159-160]