Ένα νησί

Και να μη γνωρίζει κανείς την αρχαία ελληνική μυθολογία, εύκολα θα μπορούσε να φανταστεί μετά από μια επίσκεψη στη Δήλο, ότι υπάρχει κάποιος Θεός πίσω από αυτό το φως που κάνει όλα τα πράγματα “δήλα”-φανερά, αφού, είτε απευθείας από τον ήλιο είτε ως αντανάκλαση, δημιουργεί τέτοια χρώματα και αποχρώσεις, ώστε να αμφιβάλλεις αν ποτέ εδώ νυχτώνει.

Όταν επισκέπτεσαι τη Δήλο, νιώθεις την προηγούμενη ζωή σου να γλιστρά κάτω από τα πόδια σου και να φεύγει, νιώθεις μια μυστηριακή κένωση. Μια διαδικασία απαραίτητη, ώστε λίγο μετά να έχεις το δικαίωμα να γευτείς το αληθινό φως, να περπατήσεις στα ζωντανά συντρίμμια ενός μυθικού και ιερού τόπου, σε ένα από τα πιο λιτά τοπία του Αιγαίου.

Εκείνο που περισσότερο ίσως από όλα εντυπωσιάζει τον επισκέπτη -πέρα από την εκτυφλωτική, σχεδόν βασανιστική λάμψη του ήλιου- είναι τα υπέροχα ψηφιδωτά: ο Διόνυσος πάνω σ' έναν πάνθηρα, ο Διόνυσος ανάμεσα στην Αθηνά και τον Ερμή, δελφίνια, άγκυρες, θεατρικά προσωπεία. Το φως επιβάλλει τη δική του αισθητική και σπάει την προκατάληψη ότι η τέχνη στους ιερούς χώρους πρέπει να ακολουθεί ρυθμούς αυστηρούς και απόλυτους.

Σ' αυτό το νησί γεννήθηκαν η Άρτεμη και ο Απόλλωνας. Μόνο εδώ η μητέρα τους Λητώ βρήκε καταφύγιο από το αδιάκοπο κυνηγητό της Ήρας. Έτσι, το νησί Αστερία, που ως τότε έπλεε στα νερά του Αιγαίου, με αποτέλεσμα να είναι “άδηλο”, σταθεροποιήθηκε με διαμαντένιες αλυσίδες και πήρε το όνομα Δήλος. Στη συνέχεια, το παριανό μάρμαρο έδεσε εδώ με την ώχρα και τον γρανίτη του εδάφους. Και ο Απόλλων αποδείχτηκε φιλόξενος θεός. Δέχτηκε να εγκατασταθούν στο νησί του και άλλοι θεοί, από την Ανατολή και από την Αίγυπτο.

Αργότερα, που η Δήλος εξαφανίστηκε από τον πολιτικό χάρτη, ονομάζεται και πάλι “Άδηλος” και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας γίνεται ένα από τα ορμητήρια των πειρατών του Αιγαίου.

Ο Δ-ήλιος Απόλλων και ο Ήλιος Απόλλων είναι η προσωποποίηση της πρωταρχικής και πιο πνευματώδους δημιουργικής δύναμης της φύσης: του φωτός. Εδώ ο ήλιος σε βασανίζει, σε κυνηγά, δεν έχεις πού να κρυφτείς. Όπου και να πας θα σε ανακαλύψει και θα αποκαλύψει όλα σου τα μυστικά. Θα σε αναζητήσει και όταν έρθει η στιγμή, κάτω από τα βέλη του θα υποκύψεις στην αλήθεια. ΔΣ

Πρώτη δημοσίευση: Οι μαθητευόμενοι της οδύνης, εκδ. Οδός Πανός, Αθήνα, 1995, σ.76-77.