Μελετώντας την απο-σύνθεση

(Philip Roth, Patrimony: A True Story)

Άλλο ένα βιβλίο στο οποίο ο Philip Roth ασχολείται με τη διάλυση ενός ανθρώπου. (Ή με άλλα λόγια: πώς η πορεία προς τον θάνατο ξεκινά μέσα από τη ζωή, στην αρχή με δειλά βήματα και αναιτιολόγητες ενοχλήσεις και με τον καιρό με την επιταχυνόμενη απορρύθμιση και αποσύνθεση των μερών που αποτελούν το βιολογικό σύμπαν του σώματος). Η διάλυση, που σε κάποιο χρονικό σημείο παίρνει, όπως στα κτίρια, τη μορφή κατάρρευσης, στην παρούσα περίπτωση αφορά τον ηλικιωμένο πατέρα του, που από πρότυπο δύναμης και αγωνιστικότητας μετατρέπεται, λόγω της κατάστασης της υγείας του, σε αδύναμο άνθρωπο, που μόνο ο θάνατος μπορεί να λυτρώσει. 

Ο συγγραφέας, πρώτα ως θεατής και στη συνέχεια ως κεντρικό πρόσωπο και ο ίδιος της «αληθινής ιστορίας», καταγράφει πραγματικά γεγονότα, ανθολογημένα από την πορεία μιας οικογένειας, της οικογένειάς του, μέσα στον εικοστό αιώνα. Όπως σε κάθε βιβλίο του, εντάσσει στην αφήγηση σελίδες για θέματα που φαινομενικά δεν σχετίζονται άμεσα με την κεντρική ιστορία: αγώνες φούτμπολ, πυγμάχοι της Αμερικής, η συζήτηση με έναν ταξιτζή, κάποιες αναφορές στον πρόεδρο Ronald Reagan, ένα επεισόδιο με τον φασίστα γείτονα. Μέσα από τέτοιου είδους σύντομες αναφορές, παρεκβάσεις και παρενθέσεις, που έχουν ένα ειδικό βάρος στη δομή και στην οικονομία του βιβλίου, δίνεται σχηματικά και σχεδόν διαισθητικά η εικόνα του ιστορικού, κοινωνικού, και πολιτισμικού πλαισίου που περιβάλλει τον κύριο αφηγηματικό άξονα.

Ο Roth, μιλώντας για την ασθένεια και τις αξονικές τομογραφίες του εγκεφάλου του πατέρα του, κάνει μία τομογραφία στην εβραϊκή κοινότητα των ΗΠΑ, στον τρόπο σκέψης των μεταναστών και των ανθρώπων του μόχθου γενικότερα, και κυρίως στις μεταβολές των σχέσεων και των ρόλων μεταξύ των μελών μιας οικογένειας, όταν τα παιδιά μεγαλώσουν.

Προσπαθεί να μην παρεμβαίνει με τις απόψεις του στη ροή της αφήγησης, ακόμη και όταν εμπλέκεται και ο ίδιος ως φυσικό πρόσωπο στα γεγονότα, εκτός από τις περιπτώσεις που αφορούν καίρια για τον ίδιο και για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο ζητήματα, όπως ο ρατσισμός, ο αντισημιτισμός και οι διακρίσεις εξαιτίας της καταγωγής ή της θρησκείας.

Το βιβλίο, όσο απλή και περιορισμένη και αν μοιάζει η θεματολογία του, είναι πολυδιάστατο και αντιπροσωπεύει επαρκώς και τον Philip Roth και τη λογοτεχνική δημιουργία της χώρας του. Εκτός από την ικανότητα του συγγραφέα και τις αφηγηματικές του τεχνικές, οι μικρές αλλά ουσιαστικές δόσεις χιούμορ συντελούν σε αυτό. ΔΣ

[Philip Roth, Πατρική κληρονομιά. Μια αληθινή ιστορία, εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, Αθήνα, 2012, μετάφραση Τάκης Κιρκής (Patrimony: A True Story, Simon & Schuster, 1991)]