ΛΟΥΚΑΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

Καλά σε είπανε καθρέφτη γιατί

   θρέφεις

κι ακόμη πιο ακριβά καρφίχτη

ότι φριχτά καρφιά μπήγεις.

(Το τραγούδι του Περσέα)

Γυρεύω το βλέμμα του

   κυνηγού στην μπεκάτσα

που την πήρανε τα βόλια

   αλάλητη
(Εν τόπω Γλα / Toplu)

Διάβασα, μέσα σε λίγες μέρες, την ποιητική παραγωγή τριών δεκαετιών του Λουκά Παπαδάκη. Στίχοι μιας ζωής περνούσαν βιαστικά από μπροστά μου. Θυμήθηκα την κάμερα που καταγράφει ακίνητη μέρες ολόκληρες ή και μήνες τις μεταμορφώσεις ενός φυτού ή ενός τοπίου, για να τις παρακολουθήσουμε στην οθόνη σε γρήγορη κίνηση, σαν να συμβαίνουν μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα.

Ο παράγοντας χρόνος, με τις ασύμβατες διαστάσεις του, μπαίνει πάντοτε ανάμεσα στον αναγνώστη και το ποίημα. Ο χρόνος είναι ο μεγαλύτερος εχθρός των ανθρώπων, μου είχε πει και μου είχε γράψει ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης. Αν ο ποιητής βάζει μέσω του έργου του ένα στοίχημα, αυτό είναι στοίχημα με τον χρόνο, προσθέτω σήμερα.

Τα ποιήματα του Λουκά Παπαδάκη διατηρούν τη φρεσκάδα και το αεράκι της εποχής που γράφτηκαν. Σε πολλά από αυτά κατοικούν γυναίκες, που άλλοτε θυμίζουν την εποχή μας και άλλοτε τις ηρωίδες του Παπαδιαμάντη. Παρόλο που ο ποιητής πατά στην κρητική παράδοση, στη γενιά του 1930 και στην ιστορία, καταφέρνει να είναι αυτόνομος ποιητικά και επίκαιρος, προσθέτοντας ένα δικό του ηχόχρωμα σε σκέψεις που όλοι κάναμε. Γνωρίζει καλά την ελληνική ποίηση του εικοστού αιώνα και αναφέρεται σε ονόματα και έργα άλλων ποιητών, ενώ δεν λείπουν και οι υπόγειες σχέσεις, τα κρυφά κανάλια, με το μεγάλο σώμα της ελληνικής ποίησης.

Στα ποιήματά του υπάρχει ένα διευρυμένο «εγώ», που συχνά ταυτίζεται με το «εμείς», υπάρχουν όμως και οι άλλοι, οι φορείς του πολιτικού ξεπεσμού, οι άλλοι που δεν διδάσκονται από την ιστορία, οι άλλοι που αγνοούν τις προφητείες και τα μηνύματα των καιρών, οι άλλοι, των οποίων το «εγώ» δεν θα ταυτιστεί ποτέ με το «εμείς». Ο αναγνώστης εδώ δίκαια θα αναρωτηθεί: πέρα από το «εμείς» του Μακρυγιάννη, που αναφέρεται σε ένα έθνος, δεν υπάρχει και ένα ευρύτερο «εμείς», που περιλαμβάνει όλους τους ανθρώπους της γης;

Στο βάθος των ποιημάτων του αναγνώρισα μία υπαρξιακή αγωνία, ένα αίσθημα κενού και έναν ενστικτώδη φόβο, που έρχεται στην επιφάνεια κάθε φορά που ο ποιητής συνειδητοποιεί πως τα στερεότυπα με τα οποία μεγάλωσε δεν έχουν καμία ισχύ στον κόσμο που ζει. Εκείνες τις στιγμές επιστρέφει στην παιδική ηλικία και φέρνει προμήθειες που θα του επιτρέψουν να αντεπεξέλθει προσωρινά σ’ αυτή την αλλότρια πραγματικότητα. ΔΣ

[Λ. Δ. Παπαδάκης, Τα ποιήματα, β΄ εκτύπωση, 2009]